Ngựa chứng trong sân trường - tuyên ngôn giáo dục của nhà văn Duyên Anh

Duyên Anh - Ngựa chứng trong sân trường

Ngựa chứng trong sân trường - truyện dài của nhà văn Duyên Anh, Vàng Son xuất bản, 1972. Cuốn sách đề cập về những câu chuyện xung quanh học đường.

Thầy giáo Định mới ra trường, về dạy học tại một trường tỉnh lẻ xa xôi. Thày được phân công chủ nhiệm lớp học có nhiều học sinh cá biệt, trong đó cầm đầu là Phong. Rất nhiều lần Phong và những con ngựa chứng phá rối giờ học, thậm chí đe dọa cốt làm cho thày giáo trẻ phải nản lòng. Định nhẫn nhục cố gắng dùng lời lẽ và sự ôn hòa để khuyên răn học trò. Tuy nhiên trong mắt cả lớp, thày dường như là người rất nhu nhược. Dù được sự ủng hộ, bảo vệ từ một số học sinh khác, đặc biệt là cô bé Liên con ông Tỉnh trưởng - sau này dành tình cảm yêu thương thày, nhưng thày giáo trẻ vẫn kiên trì dùng lời lẽ và sự khoan dung để dạy bảo học trò.

Một lần thày Định thấy Phong và nhóm ngựa chứng bị bọn du côn vây hãm. Thày đã tả xung hữu đột để cứu trò. Hành động nghĩa hiệp và có phần "anh chị" ấy gây mối cảm kích bất ngờ trong lòng những con ngựa chứng. Từ đó chúng mới hiểu hết con người Định và chịu sự giáo dục của thày.

Nội dung cuốn sách đã gây nhiều tranh cãi. Đó là sự mất cân xứng trong một con người hoàn toàn. Xuất thân nghèo khó, nỗ lực vươn lên để trở thành một người đứng bục giảng; Thày chơi đàn hay, có kiến văn rộng rãi, lại vừa đánh võ giỏi lẫn tỏ ra lọc lõi thạo ăn chơi. Không thể có hai hình ảnh, nói không quá là đối lập đen - trắng trong một con người và càng không tưởng trong môi trường sư phạm.

Nhưng dù nhân vật có hơi viễn tưởng thì một trong những điều quan trọng rút ra từ Ngựa chứng sân trường như lời tuyên ngôn ngắn gọn còn đúng đắn đến thời nay, đuổi học có nghĩa là giáo dục thất bại. Và lương tâm tự vấn, để giáo dục thất bại, người thày có xứng đáng tiếp tục đứng trên bục giảng nữa hay không?!